هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی: بررسی کامل هزینه‌ها، عوامل مؤثر و بازده اقتصادی

در دنیای امروز که انرژی‌های تجدیدپذیر نقش کلیدی در تأمین انرژی پایدار ایفا می‌کنند، بررسی هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی بیش از پیش اهمیت یافته است. احداث یک نیروگاه خورشیدی در مقیاس ۱ مگاوات در ایران، یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری به خصوص در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است.

این مقاله جامع نه تنها جزئیات هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی را پوشش می‌دهد، بلکه اجزای اصلی نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی، برآورد تولید برق یک نیروگاه با ۱ مگاوات توان اسمی، هزینه بهره‌برداری این نیروگاه خورشیدی و محاسبات اقتصادی (LCOE) را نیز بررسی می‌کند.

اگر به دنبال برآورد دقیق سرمایه لازم برای هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی هستید، این مقاله راهنمای جامعی در این زمینه است.

با توجه به شرایط اقلیمی ایران که دارای تابش خورشیدی بالایی است، هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی می‌تواند به سرعت از طریق تولید برق پاک جبران شود. ایران با میانگین تابش سالانه بیش از ۲۰۰۰ کیلووات‌ساعت بر متر مربع، یکی از بهترین مکان‌ها برای چنین پروژه‌هایی است.

در این مقاله، علاوه بر بررسی هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی، به مزایای زیست‌محیطی مانند کاهش انتشار کربن و وابستگی کمتر به سوخت‌های فسیلی نیز اشاره می‌کنیم. بر اساس گزارش‌های اخیر مانند IRENA ۲۰۲۴، هزینه‌های جهانی solar PV در حال کاهش است و در ایران، به دلیل حمایت‌های دولتی و تولید محلی تجهیزات، این هزینه‌ها حتی رقابتی‌تر شده‌اند.

ظرفیت نامی: ۱ مگاوات AC

نسبت DC/AC: حدود ۱.۳

فناوری: پنل‌های بای‌فیشال یا TOPCon

میانگین جهانی هزینه احداث نیروگاه خورشیدی: ۶۹۰ دلار به ازای هر کیلووات

البته در ایران، به دلیل وجود تولیدکنندگان داخلی تجهیزات و دسترسی به نیروی کار ارزان‌تر، هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی کمتر از میانگین جهانی است. بر اساس برآوردهای جدید تا سال ۲۰۲۵، نرخ تمام‌شده ساخت نیروگاه خورشیدی ۱ مگاواتی در ایران حدود ۵۰۰ هزار دلار است، اما با توجه به نوسانات ارزی و داده‌های اخیر از منابع مانند طرح‌های توجیهی وزارت نیرو، این رقم می‌تواند بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار دلار متغیر باشد.

برای درک بهتر هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی، هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX) را به صورت درصد تقسیم‌بندی می‌کنیم:

• ماژول‌های خورشیدی: ۴۰٪ (این بخش بیشترین سهم را دارد زیرا پنل‌ها قلب تپنده سیستم هستند و کیفیت آن‌ها مستقیماً بر بازده تأثیر می‌گذارد.)
• اینورتر: ۸٪ (تبدیل‌کننده DC به AC که برای اتصال به شبکه ضروری است.)
• سازه: ۱۲٪ (شامل پایه‌ها و فریم‌ها که باید در برابر شرایط آب و هوایی ایران مقاوم باشند.)
• تجهیزات الکتریکی BOS: ۱۸٪ (Balance of System شامل کابل‌ها، سوئیچ‌ها و حفاظت‌ها.)
• سیویل و محوطه‌سازی: ۸٪ (آماده‌سازی زمین، فنس‌کشی و جاده‌سازی.)
• پست و اتصال به شبکه: ۱۲٪
• هزینه‌های نرم (طراحی، مجوزها): ۱۰٪ (شامل مطالعات امکان‌سنجی و مجوزهای محیط زیستی.)
• ذخیره ریسک: ۴٪ (برای پوشش نوسانات احتمالی مانند افزایش قیمت مواد.)

برای یک نیروگاه خورشیدی ۱ مگاوات AC که لازمه اش ۱.۳ مگاوات پنل خورشیدی است:

• حدود ۲۰۰۰ ماژول ۶۵۰ وات یا حدود ۱۸۰۰ ماژول ۷۲۰ وات (با فناوری TOPCon که بازده بالاتری در شرایط گرم ایران ارائه می‌دهد.)
• اینورتر استرینگ یا اینورتر با توان ماکزیمم ۱۵۰ کیلووات (برندهای معتبر مانند Huawei یا kako برای دوام بیشتر توصیه می‌شود.)
• سازه ثابت یا ردیاب تک‌محوره (ترکر یا ردیاب خورشیدی که می‌تواند تولید را تا ۲۵٪ افزایش دهد، اما هزینه را بالا می‌برد.)
• کابل‌کشی و تابلو برق (با استانداردهای IEC برای ایمنی.)
• ترانسفورماتور ۱–۱.۵ MVA (برای افزایش ولتاژ و اتصال به شبکه.)
• سیستم مانیتورینگ و SCADA (برای نظارت و بهینه‌سازی عملکرد.)

هزینه نگهداری نیروگاه خورشیدی: ۱۶–۲۲ دلار بر کیلووات در سال

هزینه سالانه برای نیروگاه ۱ مگاواتی: ۱۶–۲۲ هزار دلار است که حدود ۱.۱۲ میلیارد تا ۱.۵۴ میلیارد تومان در سال می‌شود. این هزینه‌ها شامل تمیزکاری پنل‌ها (به دلیل گرد و غبار در ایران)، تعمیرات دوره‌ای و بیمه می‌شود. بر اساس داده‌های ۲۰۲۵، با استفاده از ربات‌های تمیزکننده خودکار، می‌توان OPEX را تا ۱۰٪ کاهش داد.

فرمول:

انرژی سالانه (MWh) ≈ ظرفیت AC (MW) × 8760 × CF

• CF=۲۰٪ → ۱۷۵۲ MWh/سال (برای مناطق با تابش متوسط.)
• CF=۲۴٪ → ۲۱۰۲ MWh/سال (مناطق مرکزی ایران مانند یزد.)
• CF=۲۸٪ → ۲۴۵۳ MWh/سال (با استفاده از trackers.)

این تولید مستقیماً بر بازگشت سرمایه تأثیر می‌گذارد و هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی را توجیه می‌کند.

• سناریو A (ثابت‌زاویه): ۵۰۰ هزار دلار/MW (مناسب برای بودجه محدود.)
• سناریو B (رهگیر تک‌محور): ۶۰۰ هزار دلار/MW (با تولید بیشتر، بازگشت سریع‌تر.)

با داده‌های ۲۰۲۵، این ارقام می‌تواند به ۴۵۰-۵۵۰ هزار دلار کاهش یابد.

• CF=۲۰٪: ۶۹–۹۲ دلار/MWh
• CF=۲۴٪: ۵۷–۷۷ دلار/MWh
• CF=۲۸٪: ۴۹–۶۶ دلار/MWh

LCOE  نشان‌دهنده هزینه واقعی تولید برق است و در ایران، با یارانه‌های دولتی، حتی پایین‌تر است.

• زمین و موقعیت جغرافیایی (تابش بالا در جنوب و مرکز کاهش هزینه‌ها را به همراه دارد.)
• فاصله تا پست برق (هر کیلومتر اضافی می‌تواند ۵-۱۰٪ به هزینه اضافه کند.)
• هزینه حمل و لجستیک (با توجه به تحریم‌ها، استفاده از تأمین‌کنندگان داخلی ضروری است.)
• طراحی فنی و نوع تجهیزات (پنل‌های چینی ارزان‌تر اما با کیفیت متغیر.)
• شرایط اقلیمی (تابش، گردوغبار، دما – نیاز به پنل‌های مقاوم.)
• قرارداد خرید تضمینی برق (PPA) (تضمین درآمد از ساتبا.)

• اخذ مجوزها: ۱ ماه (از ساتبا و محیط زیست)
• خرید و حمل تجهیزات به محل پروژه: ۳ ماه (با توجه به زنجیره تأمین)
• اجرا و نصب: ۲ ماه (با تیم متخصص)
• تست و تحویل: ۱ ماه (شامل commissioning)

کل فرآیند حدود ۷ ماه، اما تأخیرهای اداری ممکن است آن را به ۹ ماه برساند.

• طراحی الکتریکال و سازه‌ای
• مشخصات فنی تجهیزات
• مدارک HSE و RAMS
• دفترچه O&M
• اسناد اتصال به شبکه

• CAPEX: ۰.۵–۰.۶ میلیون دلار
• O&M سالانه: ۲۰ هزار دلار
• تولید سالانه: ۱۷۵۰–۲۴۵۰ MWh
• LCOE: ۴۰–۸۰ دلار/MWh

• CAPEX کل : حدود ۳۵ میلیارد تومان (با به‌روزرسانی ۲۰۲۵، ممکن است به ۴۰-۵۰ میلیارد برسد با توجه به نرخ ارز.)
• O&M سالانه: حدود ۱.۱ تا ۱.۵ میلیارد تومان
• تولید سالانه: بین ۱,۷۵۰ تا ۲,۴۵۰ مگاوات‌ساعت
• LCOE: حدود ۲.۸ تا ۵.۶ میلیون تومان بر مگاوات‌ساعت

📌 نتیجه‌گیری: در ایران، با توجه به کاهش هزینه تجهیزات و نیروی انسانی، هزینه احداث نیروگاه خورشیدی 1 مگاواتی حدود ۳۵ میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارد و هزینه تولید برق خورشیدی رقابتی‌تر از بسیاری از روش‌های سنتی تولید برق است. این سرمایه‌گذاری نه تنها سودآور است بلکه به پایداری انرژی کمک می‌کند. در مقاله بعدی به میزان دقیق درآمد نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی در ایران می‌پردازیم که می‌تواند توجیه اقتصادی نیروگاه خورشیدی یک مگاواتی را مستدل و مستند ارائه دهد.

• گزارش IRENA (2024)
• NREL ATB 2024
• LBNL 2024
• اطلس جهانی خورشید (World Bank)
• دپارتمان خبری آرا نیرو
• طرح توجیهی نیروگاه خورشیدی ۱۴۰۴ از وزارت نیرو
• گزارش‌های IEA World Energy Outlook 2024

بخوانید در مورد

مقایسه عملکرد انرژی های تجدیدپذیر در مناطق مختلف

نیروگاه خورشیدی چگونه کار می‌کند؟